Thứ Năm, 11 tháng 2, 2010

Nhớ là gì?

Vui xuân chung cả một trời,
Sầu xuân riêng nặng một người tương tư
(Bích câu kỳ ngộ)


Từ điển tiếng Việt, Hoàng Phê (chủ biên), Viện Ngôn ngữ 1997:
1. Giữ lại trong trí điều đã cảm biết, nhận biết để rồi sau đó có thể tái hiện được. Nhắc đi nhắc lại cho nhớ. Nhớ kĩ lời mẹ dặn. Uống nước nhớ nguồn (Ẩm thủy tư nguyên _ DeJinh).
2. Tái hiện ra trong trí điều trước đó đã từng được cảm biết, nhận biết. Bây giờ mới nhớ ra. Nhớ lại những ngày gian khổ. Nhớ đến đâu nói đến đấy. Sực nhớ.
3. Nghĩ đến với tình cảm tha thiết muốn được gặp, được thấy người hay cảnh thân thiết nào đó hiện đang ở cách xa. Nhớ con. Nhớ quê hương. Nỗi nhớ.

Trên http://vi.wiktionary.org/wiki/nh%E1%BB%9B , nhớ được cho là:
1. có ở ký ức
2. nhận thấy sự vắng mặt của người nào đó hoặc cái gì đó bằng lòng thương tiếc

Còn theo Hồ Ngọc Đức (
http://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/Dict/) thì:
1. Ghi được, giữ được trong trí tuệ hoặc tình cảm: Mẹ dặn con, con phải nhớ mà làm; Thương nhau xin nhớ lời nhau (K).
2. Tưởng nghĩ đến một sự việc đã qua, một người vắng mặt mà mình ao ước được gặp lại: Nhớ cảnh cũ; Đi thì nhớ vợ cùng con, Về nhà nhớ củ khoai môn trên rừng (cd).
3. Giữ một con số để cộng nhẩm nó ở cột sau với số trên trong một tính cộng, số dưới trong một tính trừ hoặc tích trong một tính nhân: 8 và 4 là 12, viết 2 nhớ 1.

Cùng Hồ Ngọc Đức còn có các trang http://vdict.com,
http://dactrung.net/

****

Lang thang với anh tư nết mới thấy nhớ thật nhiều. Trong Google chỉ cần 0,10 giây đã cho khoảng 39.700.000 từ, còn trên bing.com thì có 1,180,000 results.

Điểm lại thơ ca, thấy nhớ cũng mênh mông lắm. Từ kiểu nhớ của chàng nghiện thuốc lào nhớ người yêu:
Nhớ ai như nhớ điếu cày
Đã chôn điếu xuống lại đào điếu lên

cho đến kiểu nhớ của gái mới lấy chồng xa mẹ đều có cả:
Vẳng nghe chim vịt kêu chiều
Bâng khuâng nhớ mẹ chín chiều ruột đau.

Cũng có nỗi nhớ của người lữ khách ly hương:
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.

Hoặc cái nhớ của thời chiến như Hồng Nguyên (Nhớ), Nguyễn Đình Thi (Nhớ), Tố Hữu (Nhớ đồng), Tế Hanh (Nhớ con sông quê hương)

Nhưng nhiều hơn cả vẫn là nhớ “đến một người vắng mặt”, nhớ với những tâm trạng của kẻ đương yêu. Từ ca dao cho đến thơ, từ dân gian cho đến hàn lâm, chỗ nào cũng thấy nhớ. Đơn cử:

Nhẹ nhàng thì có:
“Khăn thương nhớ ai ...
Đèn thương nhớ ai .....
Mắt thương nhớ ai ....” (Ca dao)

Tha thiết đến chạnh lòng, não nuột:
“Non Yên dầu chẳng tới miền,
Nhớ chàng đằng đẵng đường lên bằng trời.
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu,
Nỗi nhớ chàng đau đáu nào xong”. (Chinh phụ ngâm)

Sôi nổi, vồ vập thì đây:
"Anh nhớ tiếng. Anh nhớ hình. Anh nhớ ảnh.
Anh nhớ em, anh nhớ lắm! Em ơi!
Anh nhớ anh của ngày tháng xa khơi
Nhớ đôi môi đang cười ở phương trời.
Nhớ đôi mắt đang nhìn anh đăm đắm.
Em! Xích lại! và đưa tay anh nắm!" (Xuân Diệu, Tương tư chiều)

Cứ trong sách giáo khoa phổ thông mà tìm chắc cũng không dưới chục bài. Còn trong kho tàng văn học thì vô số. Trên vnthuquan.net, search một phát cũng có hơn 30 bài cùng tựa đề “Nhớ” với những tác giả nổi tiếng như: J.Leiba, Nguyễn Bính, Trần Mạnh Hảo, Nhược Thu …

Từ nhớ được Nguyễn Du dùng đến 30 lần trong Truyện Kiều, xin dẫn vài câu làm ví dụ:

255. Mành Tương phất phất gió đàn,
Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.

383. Những là đắp nhớ, đổi sầu,
Tuyết sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm.

557.Còn non, còn nước, còn dài,
Còn về, còn nhớ đến người hôm nay!

1253. Nhớ ơn chín chữ cao sâu,
Một ngày một ngả bóng dâu tà tà.

1515. Thương nhau xin nhớ lời nhau,
Năm chầy cũng chẳng đi đâu mà chầy

1595. Chạnh niềm nhớ cảnh giang hồ,
Một màu quan tái, mấy mùa gió trăng

2275 (Từ) Cười rằng: “Cá nước duyên ưa!
Nhớ lời nói những bao giờ hay không?”

2327 Nàng rằng: “Nghĩa nặng nghìn non,
Lâm-tri người cũ, chàng (Thúc) còn nhớ không?”

Đủ cả: nhớ người, nhớ cảnh, nhớ tình. Kiều nhớ, Kim nhớ, Thúc cũng nhớ. Và lạ thay, kẻ “giang hồ quen thói” lại là người lấy chữ tín làm đầu.

*****

Lòng vòng một hồi thì mới phát hiện: để định nghĩa trí nhớ thì dễ, còn nỗi nhớ thì khó quá. Đi tìm nỗi nhớ theo phân tâm học của S.Freud cũng không thấy đâu nhưng cứ thử phác họa con đường của nỗi nhớ:

Vắng --> xa cách --> nhớ --> sầu (buồn) --> tương tư --> chờ mong tái ngộ.

Thế là lại quay sang tương tư. Mà tương tư chắc là đúng tâm trạng của khổ chủ đã treo status:

“Nhớ đến mức không thể chịu nổi”

Theo bác sĩ Hồ Đắc Duy, một chuyên gia về tâm sinh lý, thì tương tư là một dạng stress. “Đó là một sự tưởng nhớ quay quắt, ray rứt bồn chồn, một tâm trạng lo lắng không yên. Một loại tình yêu đơn phương, một nỗi đam mê kéo dài vô vọng bồng bềnh trong tâm tưởng.[…] nguyên nhân vốn chỉ vì một sự trắc trở xa vắng, một nhớ nhung vời vợi, một nỗi ray rức khổ đau luôn luôn hiện diện ngày cũng như đêm trong đời sống của bệnh nhân; và thuốc men, điều dưỡng hay tâm lý liệu pháp đều là vô ích không thể điều trị khỏi được, chỉ trừ khi bệnh nhân được nhìn thấy bóng dáng, được gặp mặt người yêu và nhất là được nghe những lời an ủi chính từ miệng người ấy nói ra mà thôi.”

Và ông cũng nhấn mạnh: “Mal d'amour hay love sick không diễn tả hết cái bệnh tương tư trong văn hóa Việt Nam và Đông phương”.

***

Lại tiếp tục “xệt” tương tư. Thì ra gã Trích tiên Lý Bạch cũng tương tư, lão đa tình Nguyễn Công Trứ cũng thế chứ không chỉ anh tóc quăn Xuân Diệu hay chàng nông dân Nguyễn Bính. Mà nói không quá, chắc Khổng Phu Tử ngày xưa khi san định Kinh Thi cũng khó tránh ải tình này:

Quân tại Tương giang đầu
Thiếp tại Tương giang vĩ
Tương tư bất tương kiến
Đồng ẩm Tương giang thủy.

(Tự hỉu đi. Nhớ để tui ăn xong cái Tết nha!)

Lan man như vậy chắc cũng đủ cho nhỏ Méc khóc ràu! Còn nếu thiếu, Méc ơi đọc thêm nè!

http://www.nhaccuatui.com/nghe?M=dvU-DvudzF Ở hai đầu nỗi nhớ
http://www.nhaccuatui.com/nghe?M=TL1JAxT8TV Nhớ
http://www.nhaccuatui.com/nghe?M=gFEC2VarLA Nhớ lắm
http://www.nhacso.net/Music/Song/Nhac-Nhe/2006/02/05F60314/ Khi cô đơn em nhớ ai
http://mp3.xalo.vn/nghebaihat/370178854595/So-Rang-Em-Nho-Ai~Bang-Cuong.html
http://www.nhaccuatui.com/nghe?M=nKIgVKY_gK Tuấn Ngọc, Tương tư màu áo trắng

10 nhận xét:

  1. Con nhớ thầy lắm,thầy ơi!

    Trả lờiXóa
  2. Ê! bộ có mình bồ sao?

    Trả lờiXóa
  3. trời =.=! con thua thầy lun ròi :D
    Mà "nhớ" ở đây nhìu nghĩa lắm chớ bộ, hihi, con nhớ lớp m`, nhớ thầy cô lắm, ở nhà bùn ghê, lo làm "chiến sĩ vệ sinh" ko hà :(, hichic

    Trả lờiXóa
  4. ê mà "nhớ" của con k fải "tương tư" àh nha, thầy chọc con wài àh [-(
    Đọc mấy fần thầy trích thôi đủ fê rầu, thầy còn cho cả đống link, hic =.=!
    Bởi vậy tháo cái status xuốg wả là sự lựa chọn đúg đắn =.=! =)) :))
    COn iu thầy, hehe! Thôi "tương tư" thầy đi ha :))

    Trả lờiXóa
  5. - Ê Méc! Chơi jì mà chơi nửa chừng jậy? Treo lên lại đi, không thì chúng nó bảo tau "4 chao" bi giờ!
    - Cuộc tình nào mà lại không kết thúc bằng câu “Love means not ever having to say you’re sorry (Love Story, Erich Segal)

    Trả lờiXóa
  6. con k treo đâu, haha. plè plè, lêu lêu :P
    hơ sao thầy rành wá vậy =.=! k dc k dc [-(

    Trả lờiXóa
  7. Sao con Đen kia chậm tiêu wá dậy, thầy mượn bờ lốc của chúng ta để nói rằng: Thầy đang nhớ tụi mình đó, héhé, đúng ko thầy??? Nhớ thầy và mấy thầy cô khác, nhớ mấy bạn wá, hu hu hu

    Trả lờiXóa
  8. uh có hỉu mà, chứ ai hơi đâu "nhờ" 1 dòg stt của Đen mà viết nguyên cái entry như thế, hihi. NHưg mà để thầy chọc và chọc thầy cho vui. Chậc chậc [-(
    NHớ... lắm nghen!
    Con iu thầy!

    Trả lờiXóa
  9. Con Đen nó ko nhớ thầy đâu, nó nhớ Thui thôi àh, chỉ có tụi con nhớ thầy thôi, hàhàhà

    Trả lờiXóa