Má và những biểu tượng

Dẫu là người dạy tiếng Việt, nhưng với tôi, tiếng má gần gũi 45 năm qua không thể thay bằng tiếng gọi khác được.

Người Việt Nam ta có nhiều tiếng để gọi má: mẫu, mẹ, u, bầm, mợ, mạ ...

Ở đâu ta cũng thấy những biểu tượng và danh xưng để nhắc nhở ta về má, về người mẹ:

Hình ảnh người phụ nữ trong văn học nghệ thuật: Chinh phụ ngâm (vừa tượng Tô Thị, vừa hòn Vọng Phu, cả thơ, cả nhạc), Người mẹ cầm súng, Mẹ vắng nhà (Nguyễn Thi); Mẹ vắng nhà ngày bão (Đặng Hiển, Tiếng Việt 4); Khi mẹ vắng nhà (Trần Đăng Khoa); Bà má Hậu Giang, Mẹ Suốt, Mẹ Tơm, Bà Bủ, Bầm ơi (Tố Hữu); Mẹ Việt Nam, Bà mẹ Gio Linh (Phạm Duy); Người mẹ Ô Lý, Huyền thoại mẹ (Trịnh Công Sơn); Người mẹ (Nguyễn Ngọc Thiện); Ngày hội ngộ (Lâm Hồng Long); Ngày xưa có mẹ (Thanh Nguyên)... đã khắc sâu tận tâm khảm muôn người.

Trong tín ngưỡng phương Đông, Phật giáo có Phật bà Quan Âm; Tiên giới có Tây Vương Mẫu; Cửu Thiên Huyền Nữ. Trong dân gian người Việt, tín ngưỡng thờ mẫu có từ rất sớm và luôn được coi trọng. Tứ bất tử có Mẫu Liễu Hạnh. Nơi nào cũng thờ bà: đường Nguyễn Trãi quận 5 có chùa Bà Thiên Hậu; An Giang có Miếu Bà Chúa Xứ ở núi Sam; Tây Ninh có Núi Bà Đen; chùa Bà ở Bình Dương thờ Thiên Hậu Thánh Mẫu; Ở Bắc Ninh có Đền Bà Chúa Kho; Tại Nha Trang có tháp Po Nagar của người Chăm thờ thánh nữ Thiên Y A Na ...

Sài Gòn này còn có rất nhiều địa danh và đường phố mang tên Bà: Bà Quẹo (Tân Bình), Bà Chiểu, Thị Nghè (Bình Thạnh), Bà Môn (Bình Chánh), Bà Hói (Nhà Bè), Bà Điểm (Hóc Môn), Bà Hạt (Q.10), Bà Xếp (Q.8), Bà Hom, Bà Ký, Bà Lài (Q.6), bà Huyện Thanh Quan (Q.3), Hai Bà Trưng, Bà Lê Chân (Q.1)...

Trong nước thì có núi Bà Rá, Bà Đen, Bà Nà ; sông Thị Vải.... còn tỉnh thì có Bà Rịa.

Lan man đến đây thì ... bí! Bạn nào biết thêm gì thì bổ sung ha!